Voeding & Klimaat
Op deze pagina leggen we je uit waarom ook voedsel een belangrijke rol speelt in de strijd tegen klimaatopwarming.
De impact van voedsel
Het voedselsysteem levert wereldwijd een enorme bijdrage aan klimaatopwarming. Schattingen geven aan dat 26% van de wereldwijde CO2eq uitstoot afkomstig is van de voedselketen. Zoals te zien op de afbeelding, is het grootste aandeel van de voedseluitstoot afkomstig van vee en visserij. Ook landbouw levert een groot aandeel. Het is echter belangrijk om te noemen dat de totale landbouw productie vele malen groter is dan de vleesproductie, waardoor gewassen aanzienlijk beter scoren per kilogram. Het verwerken en vervoeren van voedsel zorgt slechts voor iets minder dan één vijfde van de uitstoot. Ook zijn er tussen landen grote verschillen te vinden in deze cijfers, onder andere door bevolkingsgrootte, cultuur en vooral welvaart.
Op deze pagina gaan wij verder in op de grootste problemen die spelen rondom het voedselsysteem en het klimaat.
Als de hele wereld een Nederlandse leefstijl zou hebben, leidt dat tot:
%
Toename in wereldwijde CO2eq uitstoot van voedsel. Dat is gelijk aan 33 miljard ton extra CO2eq uitstoot per jaar [1]
Zoveel landbouw grond. Dat komt neer op alle bewoonbare grond op de aarde. [2][3]
De klimaatproblemen van voeding
Voedselconsumptie zorgt vanaf de productie vaak al voor schade aan de omgeving. In de verdere verwerking en transport wordt deze impact alleen nog maar vergroot. Voedselproductie is één van de voornaamste oorzaken van de volgende problemen:
Klimaatopwarming
Voedselproductie heeft een enorme bijdrage van 26% aan de wereldwijde CO2eq uitstoot
Verdroging
Landbouwgrond houdt water minder goed vast waardoor de grondwaterspiegel daalt
Afname biodiversiteit
Door monocultuur en krimp van natuurgebieden voor landbouw neemt de biodiversiteit af
Verzuring
Oceanen worden zuurder waardoor koraalriffen sterven en de maritieme voedselketen instort
Ontbossing
(Tropische) bossen worden massaal gekapt om ruimte te maken voor extra landbouw
Verwoestijning
Uitputting van landbouwgrond leidt tot uitgedroogde en onvruchtbare grond
Bodem erosie
Onbeboste grond heeft een verhoogd risico op het wegspoelen van de vruchtbare toplaag
Eutrofiëring
Overmatig kunstmest gebruik leidt tot verstikking van oppervlaktewater door overmatige algengroei
Overconsumptie
Een veelgehoord argument is dat overbevolking de oorzaak is van extra CO2eq uitstoot in de voedselindustrie en de groeiende vraag naar landbouwgrond. De wereldbevolking steeg de afgelopen jaren met ongeveer 1% per jaar [1], dus dat verklaart een deel van de toename. De grootste oorzaak is echter de toename in voedselconsumptie. Naarmate mensen rijker worden stijgt de voedselafdruk doordat er meer én luxere voeding kan worden gekocht. Zoals de grafieken hieronder laten zien, neemt de hoeveel kcal per persoon toe en ook het aandeel dierlijke producten in de voeding stijgt [5][6]. Het voedingscentrum geeft aan dat een maximale inname van 2500 (v) – 3000 (m) kcal per dag hoort bij een gezonde voeding van actieve personen [7]. Echter ligt de dagelijkse inname van veel westerse landen ruim boven deze inname [5]. Daarnaast is te zien dat het aandeel dierlijke voeding tot ongeveer één derde toeneemt met een toenemende welvaart (BBP per persoon) tot ongeveer $10.000 [6]. Het merendeel van de wereldbevolking zit nog onder deze grens van $10.000 en zal naar verwachting de komende jaren rijker worden. De vraag naar dierlijke producten stijgt de komende jaren wereldwijd dus gigantisch. En laten dierlijke producten nou net de grootste voetafdruk hebben…
Aandeel dierlijke producten in voeding tegen het BBP per persoon voor verschillende landen [6].
Voedselverspilling
Er wordt geschat dat ongeveer een kwart van de geproduceerde voedingswaarde wordt weggegooid. Deze verliezen vinden voor bijna tweederde plaats in de productieketen, maar dus ook voor één derde bij consumenten thuis. Met de 26% CO2eq uitstoot wereldwijd door voedselproductie, neemt het weggegooide voedsel dus een aandeel in van 6% van alle CO2eq uitstoot wereldwijd. Denk dus nog eens extra na als je je restjes weggooit!
Gemiddelde uitstoot per maaltijd in Nederland
%
Ontbijt
%
Lunch
%
Diner
%
Tussendoortjes
De totale uitstoot per Nederlander is gemiddeld 4920 g CO2eq per dag [4]
Bronnen:
[1]
[2] Alexander, P., Brown, C., Arneth, A., Finnigan, J., & Rounsevell, M. D. (2016). Human appropriation of land for food: the role of diet. Global Environmental Change, 41, 88-98. Available at: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0959378016302370
[3] WWF. 2016. Living Planet Report 2016. Risk and resilience in a new era. WWF International, Gland, Switzerland. Available at: http://awsassets.panda.org/downloads/lpr_living_planet_report_2016.pdf
[4] Vellinga, R.E.; van de Kamp, M.; Toxopeus, I.B.; van Rossum, C.T.M.; de Valk, E.; Biesbroek, S.; Hollander, A.; Temme, E.H.M. Greenhouse Gas Emissions and Blue Water Use of Dutch Diets and Its Association with Health. Sustainability 2019, 11, 6027. https://doi.org/10.3390/su11216027
[5] United Nations Food and Agricultural Organization (FAO). http://www.fao.org/faostat/en/#data/FBS
[6] Nonhebel. S, Kastner. T. Changing demand for food, livestock feed and biofuels in the past and in the near future. Volume 139, Issues 1–2, 2011, Pages 3-10, ISSN 1871-1413, https://doi.org/10.1016/j.livsci.2011.03.021
[7] Voedingscentrum. Hoeveel calorieën heb ik nodig? https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/hoeveel-calorie-n-heb-ik-nodig-.aspx